17 Μαΐ 19η Μαΐου. Ημέρα μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου το
Με τον νόμο 2193, που δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως – Τεύχος Α΄, Αρ. φύλλου 32 / 11 Μαρτίου 1994, η 19η Μαΐου, καθιερώνεται ως ημέρα μνήμης της γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου. Η ημερομηνία αυτή επιλέχτηκε επειδή ο Μουσταφά Κεμάλ αποβιβάστηκε στις 19 Μαΐου του 1919 στην Σαμψούντα και τότε ξεκίνησε η δεύτερη και πιο βίαιη φάση του σχεδίου αφανισμού των Ελλήνων και άλλων χριστιανικών πληθυσμών που κατοικούσαν για αιώνες στην ευρύτερη περιοχή.
Με το τρίπτυχο «ένα κράτος, μια θρησκεία, ένας λαός», και έχοντας ως συμβούλους Γερμανούς αξιωματικούς, οι Νεότουρκοι αρχικά και στη συνέχεια ο Μουσταφά Κεμάλ, σχεδίασαν και εκτέλεσαν τις δύο πρώτες γενοκτονίες. Το 1915 την γενοκτονία των Αρμενίων και από το 1916 έως το 1923 τη γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου. Με το πρόσχημα να μην ενωθούν οι Έλληνες του Πόντου με τις Ρωσικές δυνάμεις, που πολιορκούσαν τον Πόντο, εκτόπισαν τον πληθυσμό από τις παραλιακές περιοχές, στα μεσόγεια της χώρας. Μέσα στο καταχείμωνο, σε εξοντωτικές και χωρίς στοιχειώδη σίτιση και ανάπαυση πορείες, έχασαν τη ζωή τους πολλοί Έλληνες.
Εκτός από τους θανάτους που προέκυψαν από τις ταλαιπωρίες υπήρξαν και πολλές περιπτώσεις φρικιαστικών θανάτων από άτακτους Τσέτες υπό τα αδιάφορα βλέμματα των συνοδών χωροφυλάκων. Επίσης πολλοί Έλληνες πέθαναν στα «Τάγματα Εργασίας» καταπονημένοι από τις εξαντλητικές εργασίες. Στα «Τάγματα Εργασίας» αναγκάζονταν να υπηρετούν οι άνδρες που δεν κατατάσσονταν στο στρατό. Δούλευαν σε λατομεία, ορυχεία και στη διάνοιξη δρόμων, κάτω από εξοντωτικές συνθήκες. Οι περισσότεροι πέθαιναν από πείνα, κακουχίες και αρρώστιες.
Έτσι με την εξόντωση του μισού πληθυσμού (353.000) και τον εκτοπισμό-ξεριζωμό του άλλου μισού, τον Αύγουστο του 1923 ο Μουσταφά Κεμάλ αναφώνησε θριαμβευτικά: «Επί τέλους τους ξεριζώσαμε».
Η γενοκτονία ως όρος καθιερώθηκε στη δίκη της Νυρεμβέργης, όταν καταδικάστηκε η ναζιστική ηγεσία για τα εγκλήματα πολέμου κατά των Εβραίων. Ως νομική έννοια διατυπώθηκε στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών και καθιερώθηκε στις 9/12/1948, με τη σύμβαση της Ρώμης για τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Πριν από τον όρο «Γενοκτονία» υπήρχε ο όρος «Εγκλήματα κατά της Ανθρωπότητας». Ως όρος, η γενοκτονία σημαίνει τη μεθοδική εξολόθρευση, ολική ή μερική, μιας εθνικής, φυλετικής ή θρησκευτικής ομάδας. Πρόκειται για ένα πρωτογενές έγκλημα, το οποίο δεν έχει σχέση με πολεμικές συγκρούσεις. Οι δράστες της γενοκτονίας δεν εξοντώνουν μια πληθυσμιακή ομάδα για κάτι που έκανε, αλλά γι΄ αυτό που είναι, στην περίπτωση των Ελλήνων, διότι ήταν Έλληνες και Χριστιανοί, δηλαδή ένας διαφορετικής εθνικής και θρησκευτικής ταυτότητας πληθυσμός, που ζούσε στο οθωμανικό, τουρκικό κράτος. Η εξολόθρευση των Ελλήνων αυτών συνιστά χαρακτηριστική περίπτωση γενοκτονίας, αν μάλιστα λάβει κανείς υπόψη του το σχέδιο από Γερμανούς και Τούρκους που καταστρώθηκε, την κλιμάκωση των τουρκικών ενεργειών στο συγκεκριμένο χρόνο και τόπο, τη συνάφεια των τουρκικών ενεργειών με τα αιτήματα του εθνικιστικού – κεμαλικού κινήματος, καθώς και το γεγονός ότι οι δράστες της γενοκτονίας στράφηκαν μόνο εναντίον των χριστιανικών πληθυσμών Αρμενίων, Ελλήνων και Ασσυρίων που από χιλιετίες ονόμαζαν πατρίδα τους τη Μικρά Ασία, τον Πόντο, την Ανατολία.
Για πάνω από 70 χρόνια, η λέξη γενοκτονία ήταν σχεδόν απαγορευμένη προς χάριν της Ελληνοτουρκικής φιλίας. Οι Πόντιοι όμως δεν ξέχασαν ποτέ το δράμα των προγόνων τους. Οργανώθηκαν και αντρώθηκαν κύρια μετά το 1980, και αποφάσισαν να κάνουν το χρέος τους. Έτσι φτάσαμε στην καθιέρωση ημέρας μνήμης για τα θύματα της τουρκικής θηριωδίας. Η ιδέα και οι πρωτοβουλίες για την ψήφιση του σχετικού νόμου ανήκουν στον κοινωνιολόγο Μιχάλη Χαραλαμπίδη.
Την ίδια ημερομηνία ( 19 Μαΐου) έχουν καθιερώσει και οι Τούρκοι σαν γιορτή της νεολαίας αλλά και του ξεριζωμού των Ελλήνων. Μάλιστα στα περίχωρα της Σαμψούντας έχουν ιδρύσει χωριό που φέρει την ονομασία 19 Μαΐου. Διοργανώνουν μάλιστα εκδηλώσεις μνήμης και στρατιωτικές ασκήσεις για να «τιμήσουν» την ημέρα.
Η γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου έχει πια αναγνωριστεί από τη Βουλή των Ελλήνων (1994), τη Βουλή των Αντιπροσώπων της Κυπριακής Δημοκρατίας και σε επίπεδο ομοσπονδιακό από τις Πολιτείες των Η.Π.Α. Νέα Υόρκη (2002), New Jersey (2002), Columbia (2002), South Carolina (2003), Georgia (2003), Pennsylvania (2003), Cleveland (2005). Παράλληλα η Ευρωπαϊκή Ένωση έθεσε (2007) στην Τουρκία ως όρο για την ενταξιακή της πορεία να ανοίξει τα αρχεία της και ν? ασχοληθεί με τη γενοκτονία Αρμενίων, Ελλήνων και Ασσυρίων.
Ιδιαίτερα όμως ξεχωριστή στιγμή για την παγκόσμια ακαδημαϊκή, επιστημονική και ερευνητική κοινότητα αποτελεί το ψήφισμα της Διεθνούς Ενώσεως Ακαδημαϊκών για τη Μελέτη των Γενοκτονιών (I.A.G.S.), με το οποίο αναγνωρίζεται η γενοκτονία Αρμενίων, Ασσυρίων (Χαλδαίων, Νεστοριανών, Σύρων, Αραμαίων, Ιακωβιτών, Ορθοδόξων Σύρων) και Ελλήνων (Ποντίων, Θρακών, Ιώνων) από τους Νεότουρκους και τους κεμαλικούς.
Υ.Γ.: Εικόνες και περιγραφές από τις σφαγές και τα φριχτά εγκλήματα που συντελέστηκαν θεωρούμε ότι δεν είναι καλό να αναρτηθούν σε μια ιστοσελίδα Δημοτικού Σχολείου. Τα μεγαλύτερα παιδιά και οι γονείς μπορούν από άλλες πηγές να γνωρίσουν καλύτερα όλες τις πτυχές του δράματος.